Streszczenia i opracowania lektur szkolnych klp klp.pl
Inspiracją do napisania tego utworu był obraz Jana Matejki Rejtan – Upadek Polski. Dzieło mistrza malarstwa z 1866 roku przedstawia protest Tadeusza Rejtana wobec podpisania przez polskich posłów układu rozbiorowego z 1773 roku. Na obrazie znajdują się między innymi takie postaci historyczne jak Szczęsny Potocki, Adam Poniński, Franciszek Ksawery Branicki i król Stanisław August. Sprzeciwiający się temu wydarzeniu Rejtan (poseł z Nowogrodu) leży w przejściu z rozdzierając szatę na piersi. Doniesienia historyczne mówią, że mężczyzna krzyczał wówczas: Zabijcie mnie, ale nie zabijajcie ojczyzny!

Równie ważny jest drugi plan, na którym widać zniecierpliwionego i bezradnego króla Polski. Możemy też dopatrzyć się rosyjskiego ambasadora Nikołaja Repina, którego zabawia piękna Izabela Lubomirska. Ponad postaciami góruje wielki portret carycy Katarzyny II. W sali Zamku Królewskiego, gdzie odbyło się podpisanie traktatu rozbiorowego, panował nieład i bałagan.

Piosenka Kaczmarskiego, mimo że opisywała osiemnastowieczną sytuację historyczną, nie została dopuszczona przez cenzurę do rozpowszechniania. Utwór ten wywołał sprzeciw ambasady ZSRR, która uważała go za antyradziecki. Pojawił się jednak w programie Muzeum inspirowanym dziełami polskich malarzy.

Autor Murów ukazał scenę protestu Rejtana oczami Nikołaja Repina – carskiego ambasadora w Warszawie. Sytuacja ta widziana z jego perspektywy nabiera nowego znaczenia. Treść utworu stanowi sporządzony przez ambasadora raport dla carycy Katarzyny II. Dowiadujemy się z niego wielu uniwersalnych prawd o stosunkach polsko-rosyjskich, ale i samych Polakach.

Dyplomata z Moskwy, który siedział w honorowej loży w otoczeniu pięknych dam, nie przywiązywał większej wagi do romantycznego gestu Rejtana. Zdziwił się nawet, że niektórzy Polacy dali się na to nabrać:
Polacy - czuły naród - dali nabrać się:
Niektórzy w krzyk, że już nie mogą na to patrzeć,
Inni zdobyli się na litościwą łzę.

Ambasador ganił ten patriotyczny gest, lecz cieszyło go zachowanie Ponińskiego i Potockiego, którzy potępili Rejtana i nie zwracali na niego uwagi. Polecał tych dwoje szlachciców carycy, jako wiernych i lojalnych poddanych. W oczach odbiorcy są oni najgorszymi zdrajcami. Ambasador wypowiada się również o postaci Poniatowskiego, który zmieszany i bezradny stał w kącie z rękami w kieszeniach. Zapewniał jednak, że caryca wciąż może liczyć na jego lojalność.

Kaczmarski dokładnie opisał w swoim utworze panującą w sali zamkowej napiętą sytuację. Wyjaśnił skąd wziął się bałagan, kto przewrócił krzesło, komu rozsypały się pieniądze. Wreszcie opisał panujący tam nastrój. Dało się wówczas usłyszeć krzyki: Zdrada!, lecz nie wiadomo kto je krzyczał i co miał na myśli. Z ust ambasadora pada pewna uniwersalna prawda o polityce:
Polityk przecież w ogóle nie zna słowa "zdrada",
A politycznych obyczajów trzeba strzec.


Pod koniec utworu Repin opisuje ogólną sytuację panującą w Polsce tuż przed pierwszym rozbiorem:
Skłócony naród, król niepewny, szlachta dzika
Sympatie zmienia wraz z nastrojem raz po raz.
Rozgrywka z nimi to nie żadna polityka,
To wychowanie dzieci, biorąc rzecz en masse.

Ambasador zalecił carycy kontynuowanie obranej polityki. Uważał, że ze strony skłóconego narodu nie grozi Rosji żadne niebezpieczeństwo.

Rejtan Kaczmarskiego doskonale oddaje wyższość, z jaką traktowali Polskę od wieków rosyjscy politycy. Pokazuje też to, w jaki sposób postrzegają nas nasi niedawni wschodni sąsiedzi, dla których jesteśmy „dzikim” narodem, z którymi nie trzeba się liczyć. Co gorsza, z utworu wynika też, iż wielu z naszych rodaków było przekonanych o wyższości Rosjan. Pomimo że utwór świetnie opisywał sytuację zastaną na obrazie Matejki, równie celnie oddawał relacje panujące pomiędzy PRL a ZSRR.

Kaczmarski miał zwyczaj dedykowania Rejtana posłom Sejmu Rzeczypospolitej Ludowej na koncertach. To właśnie ich uważał za zdrajców, którzy niczym Potocki, Braniewski i Poniński zaprzedali Polskę Rosjanom. Krytykował wówczas posłów za bezmyślne głosowanie zgodne z dyscypliną partyjną, brak pluralizmu, przyznawania sobie podwyżek, a także uczestnictwo w zafałszowanych wyborach.



Polecasz ten artykuł?TAK NIEUdostępnij






  Dowiedz się więcej
1  Obława - analiza i interpretacja
2  Jacek Kaczmarski - biografia
3  Epitafium dla Włodzimierza Wysockiego - analiza i interpretacja